Lekarz zdiagnozował u Ciebie niedoczynność tarczycy i nie wiesz co dalej robić? Czujesz się źle pomimo przyjmowania hormonów i zastanawiasz się dlaczego tak się dzieje? Dobrze trafiłaś! Pomogę Ci krok po kroku zrozumieć przyczyny choroby, jej objawy oraz przedstawię Ci sposoby jak poprawić pracę tarczycy, które pomogą Ci wrócić do zdrowia i odzyskać dawną energię!
Co to jest niedoczynność tarczycy?
Niedoczynność tarczycy to choroba, której przyczyną jest niedobór hormonów tarczycy (T3 i T4) lub ich niedostateczne działanie, co powoduje uogólnione obniżenie tempa przemian metabolicznych w organizmie człowieka.
Następstwem niedoboru hormonów tarczycy jest zwolnienie procesów metabolicznych w organizmie, którym towarzyszy senność, narastające zmęczenie i osłabienie, problemy z koncentracją, zaburzenia pamięci, złe samopoczucie, zaparcia, wypadanie włosów, przyrost masy ciała. depresja, zmniejszenie tolerancji wysiłku, trudności z koncentracją, skupieniem uwagi oraz zaburzenia pamięci. Jest to najczęstsza choroba gruczołu tarczowego, na którą choruje około 1-5% osób (częściej kobiety). Częstość występowania choroby wzrasta wraz z wiekiem.
No dobrze, ale pewnie zastanawiasz się co z tym nieszczęsnym TSH, o którym zawsze się mówi w rozmowach o niedoczynności? Dlaczego należy je badać?
To, co chcę abyś zapamiętała to to, że TSH nie jest hormonem tarczycy, a hormonem przysadki. Jego wartość zależy od poziomu hormonów fT3 i fT4 wydzielanych przez tarczycę. Gdy poziom hormonów tarczycy we krwi jest niski – przysadka dostaje sygnał, że powinna stymulować tarczycę do wzmożonej pracy. Przysadka chcąc zmotywować tarczycę do produkcji prawidłowych ilości hormonów, produkuje zwiększoną ilość TSH – hormonu tyreotropowego. Działa to na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego – niski poziom hormonów tarczycy we krwi, powoduje zwiększony wyrzut TSH z przysadki.
Co najczęściej przyczynia się do powstawania niedoczynności tarczycy?
- choroba Hashimoto
- niedobory pokarmowe – dostarczanie zbyt małej ilości jodu, białka, cynku, selenu, żelaza, witamin z grupy B
- całkowite lub częściowe usunięcie tarczycy
- choroby przysadki lub podwzgórza
- stres, przemęczenie, niedobór snu
- problemy z trawieniem i wchłanianiem pokarmu
- zbyt wysoki poziom estrogenów
- niski poziom progesteronu
- dieta z dużym deficytem kalorycznym
- silne obciążenie wątroby
Diagnostyka niedoczynności tarczycy
Abusolutne minimum jakie warto jest wykonać w celu dokładnej diagnozy tarczycy to :
- fT4
- fT3
- TSH
- aTPO
- USG tarczycy
Jak interpretować wyniki badań ?
Subkliniczna niedoczynność tarczycy : (najbardziej łagodna postać)
- TSH nieznacznie zwiększone
- fT4 w normie laboratoryjnej
- fT3 w normie laboratoryjnej
Bardzo często ten rodzaj niedoczynności ze względu na brak wyraźnych objawów pozostaje niezdiagnozowany. Dlatego subkliniczna niedoczynność nosi również miano utajonej.
Pierwotna niedoczynność tarczycy
- fT4 zmniejszone
- fT3 zmniejszone
- TSH podwyższone
Wtórna lub trzeciorzędowa niedoczynność:
- TSH w normie lub obniżone
- fT4 obniżone
- fT3 obniżone lub w normie
Bardzo ważne jest to – abyś sama nie stawiała sobie diagnozy! Tym zajmuje się endokrynolog i to właśnie do niego powinnaś się udać, jeżeli tylko wyniki badań lub Twoje samopoczucie są dla Ciebie niepokojące.
Jakie mogą być skutki osłabionej pracy tarczycy?
- Spadek tempa metabolizmu – hormony tarczycy wpływają na metabolizm białek, tłuszczy i węglowodanów
- Osłabienie neuroprzekaźnictwa – niski poziom hormonów tarczycy jest skorelowany z osłabionym działaniem serotoniny i dopaminy, co przyczynia się do pogorszenia nastroju, a nawet powstania depresji.
- Osłabienie syntezy czerwonych krwinek – hormony tarczycy wpływają na poziom erytropoetyny, niezbędnej do syntezy erytrocytów
- Chroniczne zmęczenie – hormony tarczycy wpływają na produkcję energii, a ich niedobór przyczynia się do ciągle utrzymującego się znużenia
- Osłabienie motoryki jelit – hormony tarczycy wpływają na pracę układu żołądkowo-jelitowego, a w przypadku niskich poziomów fT3 i fT4 mogą pojawiać się wzdęcia, problemy z trawieniem, zaparcia
- Wypadanie włosów, sucha skóra – do utrzymania prawidłowego wzrostu włosa – niezbędny jest optymalny poziom fT3, dodatkowo osłabiony metabolizm białek oraz pogorszenie wchłaniania składników odżywczych tworzą niekorzystne środowisko do wzrostu włosa
- Osłabione libido – zmniejszony poziom energii, pogorszenie samopoczucia skutkuje osłabieniem popędu seksualnego
- Uczucie zimna
Jak leczyć niedoczynność tarczycy?
Podstawą leczenia jest doustne przyjmowanie lewotyroksyny – syntetycznej wersji hormonu tarczycy fT4. Lewotyroksyna przyjmowana w postaci leku ma takie samo działanie jak hormon wytwarzany w tarczycy, a jej indywidualnie dopasowana dawka przez lekarza prowadzi do unormowania stężenia TSH w surowicy krwi. W Polsce najczęściej są to leki tj. Euthyrox, Letrox, Novotyral. Zazwyczaj leki przyjmuje się rano, na czczo lub około 3 godziny po spożyciu kolacji. Śniadanie można spożyć dopiero po upływie minimum 30 minut od zarzycia leku aby nie zaburzyć jego wchłaniania. Leków nie wolno przyjmować z suplementami żelaza oraz wapnia, a także leków hamujących wydzielanie kwasów żołądkowych. Produktami, które zmniejszają wchłanianie lewotyroksyny jest również kawa, czy soja. Właśnie dlatego ważne jest, aby zachować kilkugodzinny odstęp pomiędzy przyjęciem leku, a piciem espresso, czy poranną tofucznicą.
Istotnym elementem leczenia niedoczynności tarczycy jest również dietoterapia, która wspomoże proces leczenia i przyczyni się do poprawy funkcjonowania organizmu. Temat dietoterapii poruszę w następnym wpisie 🙂
Bibliografia
- Bochenek A, Reicher M: Anatomia człowieka. Tom III. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2007, str. 185
- Gawęcki J.,Żywienie człowieka zdrowego i chorego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, str.129
- Zabrocka L., Klimek J.: Molekularny mechanizm działania hormonów tarczycy, Postępy Biochemii 2004; str. 57-68.
- Jarosz M., Żywienie w niedoczynności tarczycy, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2014, str. 12
- Szwajkosz K., Wawryniuk A., Sawicka K., Łuczyk R., Tomaszewski A.: Niedoczynność tarczycy jako skutek przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia gruczołu tarczowego, Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(5):41-54.
- Miśkiewicz P, Bednarczuk T: Niedoczynność tarczycy. Medycyna Praktyczna, Kraków 2012 str. 125
- Larsen P, Davies T, Hay I. The thyroid gland. In: Williams textbook of endocrinology. 9th ed. Wilson J, Foster D, Kronenberg H, Larsen P (editors). Philadephia: W.B. Saunders Company; 1998, str.461.
- Cabot S.: Leczenie chorób tarczycy holistyczne metody poprawy pracy tarczycy. Warszawa, MADA, 2009
- Jarosz M., Bułhak-Jachymczyk B.: Normy Żywienia Człowieka. Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych. Warszawa, PZWL, IŻŻ, 2008.
- Arthur J., Nicol F., Beckeit G.: Selenium deficiency, thyroid hormone metabolism,and thyroid hormone deiodinases. Am. J. Clin. Nutr., 1993, 57, str. 236-239
